Bunkernummer
A39
Oud Bunkernummer
AW20
Lokatie
Wetteren
Toegankelijkheid
Niet meer van toepassing. Bunker is afgebroken.
Aantal kamers
2 achteraan verbonden kamers en een sas
Aantal schietgaten
2
Type geschut
2 x MI
Bijhorende vuurrichting
Zuiden - Zuidwesten
Origineel kadastraal perceel waarop de bunker werd gebouwd:
  • Wetteren, Sectie G, kadastrale perceel 1458 (deels)
Meer details over de originele eigenaars en de aktes behorende bij deze bunker:
  • Voor de bouw van de bunker werd een stuk landbouwgrond onteigend van 1 are 33 ca. Dit onteingende perceeltje lag in de zuidoostelijke hoek van een groter weiland van in totaal 1 hectare 34 are 60 ca. Dit terreintje lag toen nog langs de buitenrand van een al vele jaren verdwenen gracht rondom de Koningshoeve, die deel uitmaakte van de toenmalige landbouwschool.
  • Om de bunker te kunnen bouwen werd langs de westelijke en daarna zuidelijke zijde van deze gracht op het perceel G1459 een strook van 5 meter breed tijdelijk belast met een erfdienstbaar voor een periode van 8 maanden vanaf het ogenblik dat de werken zouden aanvatten. Dit moet ongeveer in totaal een strook geweest zijn van een 87 meter lang.
  • Op deze wijze kwam men uit op het perceel G1440 dat de toenmalige centrale toegang was tot de Koningshoeve. Op die wijze verliep deze strook van 5 meter breed nog een 12.50 meter door in zuidelijke richting tot op de toenmalige openbare weg, de Oosterzelesteenweg, in de akte omschreven als de steenweg op Lokeren.
  • Om de bunker daarna ten allen tijde te kunnen bereiken, werd aan de zijde van de gracht en dan verder op de buitenrand van de toegangswegel richting steenweg, een strook van 2 meter breed permanent belast met een erfdienstbaarheid.
  • Bovenstaande hoeve alsook de daar aanwezige schoolgebouwen waren toen nog eigendom van de Provincie Oost-Vlaanderen en maakten allen deel uit van de toen nog bestaande landbouwschool. De akte werd dan ook op dat moment nog onderhandeld met de Gouverneur van de provincie.
  • De akte op zich werd getekend voor akkoord op 9 januari 1935 voor de prijs van 1773 BEF.
  • In de akte staat specifiek vermeld dat de aannemer moest maken de gronden en de bijhorende gebruikte wegen in hun originele staat dienden hersteld te worden.
  • Daarnaast bevatte de akte ook nog een clausule waardoor de Provincie Oost-Vlaanderen jaarlijks op dit bedrag nog een intrest zou ontvangen van 5%, wat in dit geval neerkwam op 88,65 BEF.
Huidige kadastrale perceelnummers van deze bunker:
  • Het toenmalige perceel heden nog terugvinden, is zeker geen sinecure.
  • De Koningshoeve waarvan sprake, is namelijk al vele jaren uit het beeld verdwenen.
  • Van de originele Koningshoeve bestaat heden nog 1 gebouw, namelijk de oude melkerij die bij de hoeve hoorde. Dit is op oude stafkaarten, het meest achteruitgelegen gebouw, achter het hoofdgebouw van de Koningshoeve die volledig verdwenen is.
  • Ondertussen zijn de respectievelijke terreinen allen ten prooi gevallen van de huidige zwevende rotonde en het oprittencomplex in de richting van Gent.
  • Alle bij de onteigening betrokken percelen bestaan heden niet meer en zijn allen staatseigendom geworden en deel uitmakend van het oprittencomplex van de autosnelweg E40 te Wetteren.
  • Qua wegels is er merkwaardig genoeg toch nog wel iets overgebleven. Als men heden in de richting van de fietsersbrug gaat is er in de trage bocht naar rechts richting fietsersbrug nog een hek met een wegel op de rechter kant. Dit moet nog altijd de originele wegel zijn die ooit naar het centrale plein van de Koningshoeve liep. Ook de bocht naar links en opnieuw de bocht naar rechts op deze wegel zijn nog identiek en vormen nog een van de weinige herkenningspunten tussen toen en nu.
  • Deze ondertussen voor het orpittencomplex van de E40 gesloopte bunker is nochtans op 29 september 1954 samen met de bunker A40 op dezelfde eigendom door de toenmalige eigenaars, de Zusters van Liefde, opnieuw teruggekocht geweest van de Belgische staat.
  • Hij werd echter dan in een latere periode opnieuw onteigend voor de aanleg van het oprittencomplex van de E40.

Oude stafkaart met situatie anno 1912

Op deze oude stafkaart anno 1912 zie je nog het domein van het toenmalige Koningshof liggen. Dit was toen nog eigendom van de familie Van Pottelberghe de la Potterie. De hoeve alsook de gronden tussen de hoeve en de spoorlijn Oostende - Brussel werden in 1921 verkocht aan de Provincie Oost-Vlaanderen voor de bouw van een Landbouwschool. Deze schoolactiviteiten zouden reeds starten in 1922 maar geen lang leven beschoren zijn. De landbouwschool zou al opnieuw zijn activiteiten staken in 1935 wegens uitblijvend succes.

Voorstudie horende bij deze bunker

Deze voorstudie toont mooi de locatie waar de bunker ooit werd gebouwd. De bunker lag dus aan de westzijde van de bij de hoeve horende omwalling (gracht). Hij moet ongeveer ter hoogte gelegen hebben van de meest zuidelijke hoek van het hoofdgebouw van de hoeve, voorbij de gracht.

Schets bij de onteigeningsakte

Op de eigenlijke schets horende bij de akte ongeveer hetzelfde beeld. Alleen is men nogal slordig geweest met het tekenen van de bijhorende gebouwen van de hoeve. Deze kloppen in geen geval van oriëntering.

De erfdienstbaarheden liepen zuidelijk langs de buitenzijde van de omwalling, bleven deze dan oostelijk volgen tot op de hoofdweg naar de hoeve. Via die hoofdweg kon aangesloten worden op de Oosterzelesteenweg, de openbare weg.

Wel raar dat zowel op de voorstudie als de schets bij de akte, nergens de schoolgebouwen werden getekend die toen zeker al moeten hebben bestaan.

Stafkaart anno 1948

Op deze stafkaart uit 1948, zie je de schoolgebouwen wel degelijk al getekend. Ook is de Koningshoeve nog altijd omwald met een gracht. De bunker is er alvast niet op aangeduid ondanks dat hij toen zeker nog bestond.

Allicht schets horende bij wederverkoop van het domein met de bunker in 1954 aan de Zusters van Liefde

Op dit kadastraal plan van bij de wederverkoop anno 1954 zie je duidelijk het perceeltje met de bunker liggen, buiten de originele omwalling van de Koningshoeve.

Stafkaart anno 1968 met reeds aanwezige E40

Op deze stafkaart zowel de Koningshoeve, de schoolgebouwen van het huidige Mariagaard alsook reeds de E40 met zijn op- en afritten. Wel was er nog geen afrit aan de kant van de Koningshoeve.

Ook blijkt hier reeds de omwalling gedempt en opgevuld.

Kadaster anno 2021

Op deze actuele kadasterschets wordt het al heel wat moeilijker de locatie van de bunker nog proberen te vinden. Er is amper nog iets herkenbaar aanwezig. Van de ooit onteigende en voor erfdienstbaarheden gebruikte percelen, is er niets meer bestaande. Alles hiervan is opgegaan in de onteigeningen voor de E40.

Routebeschrijving om deze bunker te vinden:
  • Dit is één van de meest moeilijke verdwenen bunkers om exact te proberen positioneren.
  • Hij maakte origineel deel uit van de terreinen horende bij de ondertussen verdwenen hoeve "Koningshof" bij de huidige gebouwen van de school Mariagaard te Kwatrecht.
  • De bunker lag ongeveer parallel met de meest zuidelijke gevel van het toenmalige hoofdgebouw van de hoeve, juist voorbij de ooit aanwezige omwalling.
  • Helaas is ondertussen zowel dit hoevegebouw als die omwalling verdwenen en gans het terrein verstoord door de E40 en de huidige zwevende rotonde.
  • Wel herkenbaar is nog de toenmalige hoofdweg naar de binnenkoer van het Koningshof. Deze bestaat dus nog achter een hek op de rechter kant als u in de richting gaat van de huidige fietsersbrug.
  • Je herkent nog duidelijk een toen ook bestaande bocht naar links en terug een bocht naar rechts. Dit opnieuw afbuigen naar rechts zal overeenkomen met de hoek van het verdwenen hoofdgebouw van de hoeve.
  • De bunker moet ongeveer achter de omwalling gelegen hebben in het verlengde van deze wegel, ongeveer dezelfde afstand tot de vorige bocht tot deze hoek, nog eens voorbij dit punt in de richting van de E40.
  • Als je die afstand zo probeert uit te zetten, zal de bunker ergens gelegen hebben tussen het huidige rijvak van de oprit richting Gent en de eigenlijke E40.
Localisatie van de bunker op de bunkerlinie:
  • Het was een voorliniebunker tussen Betsberg en de spoorlijn Oostende-Brussel tussen A38 (665 m) en A40 (425 m).
  • Met beide andere vermelde bunkers was hij in hoek opgesteld om zo samen een groter en kruisend vuurgebied te hebben.
  • De vuursector van de bunker A38 moet ongeveer haaks op de huidige autostrade E40 zijn geweest. Hij moet in de richting van de toenmalige landbouwschool hebben gevuurd.
  • De bunker A39 schoot dan zuid zuidwestelijk vanaf de toenmalige westkant van het terrein van de site van de toenmalige landbouwschool, nu Mariagaard. Deze A39 zou heden op de oprit richting Gent hebben gestaan maar werd ooit gesloopt voor de aanleg van het op- en afrittencomplex hier, komende van Wetteren. Op die manier zou hij de velden zuid zuidwestelijk van hem onder schot hebben gehouden.
  • Het schietgat uitkijkend op het huidige busstation van de bunker A40 keek eveneens dwars op de E40 en hield op die manier de Oosterzelesteenweg onder vuur komende uit Oosterzele alsook de velden zuidelijk van de huidige rotonde (toen nog niet bestaande, net als de E40).

Oude luchtfoto anno 1971

Op deze oude luchtfoto (niet zo scherp) uit 1971 zie je de bunker A39 nog vlot staan. Vanaf de toenmalige Oosterzelesteenweg vertrok noordelijk lopend de toegangsweg. Deze draaide eenmaal aan de gebouwen naar links. In het verlengde van deze links afbuigende toegangsweg, zie je op de rand waar de groenzone en dus ook het talud naar de E40 begon, de bunker staan.

Actuele ruime luchtfoto anno 2021.

Men kan op deze actuele foto uit 2021, zeer beperkt nog deze toegangsweg terugvinden. Deze start nu nog in de bocht van het fietspad naar de fietsersbrug.

Ook de knik naar links bestaat nog. Van de origineel 2 gebouwen op de linker zijkant bestaat enkel nog het verst verwijderde gebouw, de toenmalige melkerij. Meer naar de steenweg stond het hoofdgebouw van de hoeve dat reeds jaren is gesloopt.

Als je dus dezelfde locatie van de bunker heden zou willen vinden, moet je die zoeken tussen de huidige oprit naar de E40 richting Gent en de eigenlijke E40.

Detail stafkaart 1948

Hiernaast ziet u een klein gedeelte van een stafkaart uit 1948. Er is nog een vrij correct beeld van het geheel van het scholencomplex op de site van Mariagaard als ook het Koningshof met de bijhorende grachten. De bunker A39 zou dus qua hoogte ongeveer op 1/3 (van zuidkant beginnend) van de linker gracht rond deze hoeve moeten gelegen hebben. Dit zal ongeveer overeengekomen hebben met het tweede stipje links van de gracht (van onderkant te beginnen)

Op deze luchtfoto van Google Earth (anno 2014) werden de wegels die op de stafkaart zichtbaar zijn en ook nog herkenbaar zijn op de luchtfoto in het blauw aangebracht. Op die wijze kan men ook vrij correct proberen de grachten rondom de ondertussen eveneens verdwenen Koningshoeve situeren (rode lijnen).

Op die wijze kan men de lokatie waar de bunker ooit moet hebben gestaan terugvinden (gele stip).

Dit is waar we heden ten dage deze gele stip dienen te gaan zoeken. Veel bunker zal er niet meer te vinden zijn.

Structuur van het bunkertje:
  • Twee achteraan verbonden kamers en een sas.
  • Elke kamer is voorzien voor het opstellen van een mitrailleur.
Welke type wapens waren in de bunker opstelbaar:
  • De bunker was standaard voorzien voor de opstelling van Maximmitrailleurs.
  • Daarnaast was hij eveneens voorzien om Hotchkiss- of Coltmitrailleurs te kunnen opstellen.

Omschrijving van het gecamoufleerde bunkertje:

  • De hoeken waren afgewerkt met baksteen en mee gecementeerd met de rest van de bunker. Of er in deze cementering een baksteen of assestenenmotief was aangebracht, is niet duidelijk omdat ik er tot op de dag van vandaag nog geen enkele foto kon van terugvonden worden.
  • Al het houtwerk was standaard uitgevoerd in Noors rood dennenhout tenzij anders vermeld.
  • De beide schietgaten zaten verborgen achter houten luiken, in 2 richtingen openend en elk 0.50m x 1.40m (BxH). Aan de buitenzijde waren hier bijkomend houten valse raamprofielen op bevestigd om het geheel toch zeer expliciet het uitzicht van ramen te geven.
  • Dit is een van de weinige bunkers waar expliciet sprake is van "houten" luiken. Waarom hier hout en voor de rest hoofdzakelijk metalen luiken, is ook voor mij een mysterie.
  • De bunker had voor de rest geen andere valse ramen.
  • Het bunkertje had een schilddak (dak met 4 dakvlakken waarvan er twee de nok vormden) opgetrokken in hout en met als dakbedekking rode Boomse pannen.
  • Het toegangssas was uitgewerkt met een betonnen toegangstrapje. In dit sas was een sterfputje voorzien.
  • Bij de bunkers met mitrailleurkamer(s) was de toegang tot de eigenlijke gevechtsruimtes van de bunker gescheiden van het sas door middel van een gepantserde metalen deur van 0.86m x 1.82m (BxH) met zonneblinden, omlijsting en luikje voor toegangsverdediging.
  • De eigenlijke toegang bij de inkom was op zijn beurt afgesloten met een metalen traliehekje van 0.90m x 1.82m
  • In elke mitrailleurkamer was daarnaast standaard aanwezig:
    • 3.50 meter etagères met leggers in inlandse eik.
    • Een inlands eiken plankje van 0.32m x 0.12m x 0.06m met ijzeren steunen voor de plaatsing van een kogelpers.
    • 6 zware geschilderde hanghaken voor ophangen materialen in de kamers
    • Een verzinkte hanghaak aan het plafond voor ophangen olielamp (in vredestijd)
    • 1 chardome en chardomeplaat voor de standaard opstelling van een Maximmitrailleur
  • Ventillatiegaten waren aan de buitenzijde aan de bovenzijde afgesloten met een koperen geperforeerde afdekplaat om ingooien van projectielen naar binnen onmogelijk te maken.
  • Het globale uitzicht moet gelijkaardig geweest zijn als de bijgebouwen van de provinciale hoeve.

Bouwplannen horende bij deze bunker

Terreinschets horende bij de bouwplannen van deze bunker.

Het bunkertje stond in een veld tegen de toenmalige omwalling van het Koningshof. Deze omwalling moet aan de rechter kant van deze schets hebben gelegen.

Het terreintje was allicht totaal niet afgespannen met draad van de rest van het weiland. Allicht om er niet teveel aandacht op te trekken als een apart gebouwje bij het Koningshof.

Origineel grondplan van deze bunker.

De bunkers op Kwatrecht zijn de eerste gebouwde bunkers op de linie. Dit maakt ook dat er in de plannen fouten staan ten opzichte van wat ooit is gebouwd. Ook hier dus. Merk op dat het kamertje achter de tweede mitrailleurkamer allicht ook hier nooit gebouwd zal zijn. Dit omvatte een toegangsverdediging. Deze toegangsverdediging werd algemeen op de linie opgevangen door granaatwerpgaten naar het toegangssas en een klein metalen luikje in de lamellendeur tussen het toegangssas en de mitrailleurkamer.

a39

Doorsnede AB horende bij bovenstaand grondplan.

Het bunkertje had origineel een vrij vierkant uitzicht waardoor het perfect op het huisje geleek.

Gezien dit iets minder vierkant zal uitgekomen hebben door die beperkte kamer achter de tweede mitrailleurkamer niet te bouwen, is de kans groot dat de baksteencamouflage die dan eveneens gecementeerd zal zijn geweest, allicht hier de randen van de betonnen bunker niet zal gevolgd hebben.

Ook hier verraadt enkel het steeds terugkerende uitstekende oreillon de aanwezigheid van een bunker.

Doorsnede CD bij hetzelfde grondplan.

Dit bunkertje had dus wel degelijk een schilddak. Geen puntgevels maar een dak met vier dakvlakken, uitkomend op een centrale punt. Voorlopig heb ik enkel nog weet van het bunkertje E1 te Eke die ook zo een dakje had. Alleen was dat maar een eenkamers-mitrailleurbunker.

Detail van het toch wel vrij grote dak dat deze bunker ooit moet gehad hebben.
Actuele toestand van deze bunker:
  • Niet meer van toepassing, de bunker is gesloopt.
Draagt de bunker nog sporen van de meidagen 40:
  • Allicht moet hij deze gezien zijn locatie op de linie en de zware strijd die zeker heeft plaats gevonden in de zone tussen Kwatrecht en Gijzenzele, zeker gehad hebben.
  • Alleen is er niets meer van na te gaan gezien hij al jaren is gesloopt.
Anekdotes, leuke weetjes en verhalen direct koppelbaar aan dit bunkertje:
  • De bunker heeft lange tijd in een wankel evenwicht uit de talud naast de oprit van de autosnelweg gestoken.
  • Bij het opdrijven van het aantal rijstroken op de afrit is hij definitief verwijderd uit het landschap. Dit moet na 1971 gesitueerd worden omdat hij op die oude luchtfoto hierboven uit die periode nog wel degelijk te zien is.
  • Om de bunker af te breken zou hij volgestoken geweest zijn met cokes. Deze heeft men daarna in brand gestoken zodat de bunker zeker een drietal dagen aan een stuk heeft staan branden. Het gevolg was dat het beton aan de binnenkant verpulverde en er praktisch enkel nog een skelet van wapeningsijzer en een massa kapotgesprongen beton overschoot.
  • Er is hier en daar sprake van dat er foto's zouden bestaan van het bunkertje dat nog half uit de berm stak voor de afbraak. Mogelijks zijn er toch ook foto's getrokken van een brandend bunkertje. Deze zijn zeker altijd welkom voor de aanvulling van de website. U mag mij altijd mailen op info@bunkergordel.be.
  • Raar is ook dat deze bunker specifiek wel degelijk "volledig houten" luiken moet hebben gehad. Dus geen raamprofielen gekleefd op metalen onderplaten maar enkel hout. Waarom dit hier in de regio met enkele bunkertjes specifiek zo is uitgewerkt, is ook een raadsel.
Kostprijsschatting van het toenmalige bunkertje:
  • Het bunkertje zijn aandeel in het bouwproject A bedroeg origineel 67.441,47 Bef. Met inbegrip van wat gemeenschappelijke kosten zoals onder andere de niet individueel verdeelde beplantingen moet deze prijs allicht opgetrokken worden tot 67.723,97 Bef. Als men hier nog eens een aantal zaken gaat bijtellen die niet dienden ingecalculeerd te worden door de bouwfirma's maar rechtstreeks werden aangeschaft door de militaire overheid zoals bv chardomes, koepels, ventillatoren,... moet de totale kostprijs ongeveer op 68.023,97 Bef hebben gelegen.
  • Ter info: 1 BEF in 1934 komt ongeveer overeenkomt met een bedrag van 74 BEF (1.84€) in 2013, een "factor 74" dus.
Interessante links voor deze bunker op het internet
  • Algemene beschrijving Bruggenhoofd Gent door de Dienst Erfgoed:
  • Detailfiche van de Dienst Erfgoed over deze bunker:
    • men maakt geen fiches op van verdwenen structuren
    • Het blijft mij altijd raar hoe je dan als Dienst Erfgoed een correct beeld kan geven over een volledige bunkerlijn als je steeds zwijgt over de verdwenen exemplaren.

Foto's van deze bunker

Oude foto's van het Koningshof waar de bunker ooit bijstond

Dit zijn een drietal postkaarten uit de reeksen die bestaan rond de site van Mariagaard, toenmalige landbouwschool. het Koningshof maakte daar toen deel van uit. Hier kijken we op de het hoofdgebouw dat samen met de melkerij (gebouw achter hoofdgebouw), evenwijdig was opgetrokken met de huidige E40. De bunker moet gelijk met de hier zichtbare zijgevel misschien 15 a 20 meter verder naar links gestaan hebben. (Postkaart Collectie Nels)
Dit is een vooraanzicht van dezelfde gebouwen op voorgaande foto links (Postkaart Collectie Nels)
Dit is het rechter gebouw op voorgaande foto, wel in dit geval gefotografeerd vanaf het fietspad en dus de andere zijde van bovenstaande foto. Dit is de toenmalige melkerij, heden nog het enige gebouw van het vroegere Koningshof dat werd gerenoveerd en bewaard.
Deze 3e postkaart genomen vanaf het Koningshof toont duidelijk de ooit aanwezige wal gevuld met water rondom de hoeve. Op de achtergrond de gebouwen horende bij de site Mariagaard. Op de rechter kant kijk je nog op de Conciërgewoning die als enig gebouw bij het vetrek van de Duitse bezetters in 1944 volledig in de vlammen opging.Dit werd daarna niet meer heropgebouwd. Andere brandstichtingen konden tijdig geblust worden. De andere gebouwen zijn nog altijd terugvindbaar als de gebouwen van Mariagaard het kortstbij de E40. (Postkaart Collectie Nels)
Op deze Google Streetview ter hoogte van het fietspad naar de Fietsersbrug, zie je nog een restant van de originele hoofdweg naar het toenmalige Koningshof. (Foto: Google Streetview)
Allicht is deze luchtfoto van rond 1970 met daarop het scholencomplex van Mariagaard, de enige iets degelijke foto die toch nog iets van de bunker toont. Het is alsof de duivel er mee gemoeid is maar de bunker is onderaan rechts nog een heel klein stukje te zien. Voorlopig is dit de enige foto die de bunker, al is het maar zeer summier, toch nog een beetje toont. (Foto: Replica)
 
Vorige (A38)
Volgende (A40)
Volgende (A40)